Collection:Dåhkkidum 28-29/5/2019 - julevsáme giellajuogos
Dåhkkidum tjåhkanimen 1/2019, Jielleváren
- This collection has been sanctioned on this date: 2019/11/28 (YYYY/mm/dd)
- There are 38 articles in this collection
Source | Julevsámegiella | Norsk bokmål | Svenska | Åarjelhsaemien | Anarâškielâ | Davvisámegiella | English | Suomen kieli |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Servodatdieđa:aseksualitet |
|
Definition: MEDISIN manglende kjønnsdrift |
|
|
||||
Servodatdieđa:aseksuála |
|
Definition: En person som føler lite eller ingen seksuell dragningeller har noe interesse eller behov for å inkludere andre i sin seksualitet. Ordet sier ingenting om personens kjønn eller kjønnsidentitet. En aseksuell person kan føle følelsesmessige dragning mot hvilke som helst kjønn eller for ingen. |
Definition: Är en person som känner lite eller inte alls sexuellt drag eller har inte intresse/behov av att inkludera andra i sin sexualitet. Ordet säger ingenting om personens kön eller könsidentitet. En asexuell person kan känna emotionellt drag för vilket kön som helst eller för ingen. |
|
Definition: olmmoš geas lea unnán dahje ii leat seksuála beroštupmi dahje hállu earáid searvadahttit iežas seksualitehtii. |
|
Definition: Aseksuaali eli aseksuaalinen ihminen kokee hyvin vähän tai ei lainkaan seksuaalista vetovoimaa toisia henkilöitä kohtaan. Sana ei määrittele kokijan omaa sukupuolta tai sukupuoli-identiteettiä. Aseksuaalinen ihminen voi tuntea emotionaalista vetovoimaa mihin sukupuoleen tahansa tai ei kehenkään.
[2] | |
Servodatdieđa:biseksualitet |
|
Definition: person som kan bli forelsket i, eller seksuelt tiltrukket av personer uavhengig av om de er menn eller kvinner. |
Definition: person som är sexuellt dragen till båda könen |
Definition: Biseksual olmooš tobdá seksuallii já/tâi emotionallii kiäsuttume sehe ulmuid, kiäh láá siämmáá suhâpele, já ulmuid, kiäh láá eres suhâpele. Motomáid kiäsuttume čuosâttuv suhâpeeleest ij lah merhâšume. Teermah biseksualvuotâ já panseksualvuotâ láá uásild pajaluvâi. |
Definition: Biseksuála dahjege biseksuálalaš olmmoš dovdá seksuála ja/dahje emošuvnnalaš geasuhusa sihke seammá ja eará sohkabeale olbmuide. Muhtumiidda geasuhusa čuozáhaga sohkabealis ii leat mearkkašupmi. Tearpmat biseksuálavuohta ja panseksuálavuohta leat oassái badjálagaid. |
Definition: Biseksuaali eli biseksuaalinen henkilö kokee seksuaalista ja/tai emotionaalista vetovoimaa sekä samaa että eri sukupuolta olevia kohtaan. Joillekin vetovoiman kohteen sukupuolella ei ole merkitystä. Termit biseksuaalisuus ja panseksuaalisuus ovat osittain päällekkäisiä. | ||
Dáidda ja girjjálašvuohta:byste |
|
Definition: bildehoggerarbeid som viser et menneskehode med øverste del av overkroppen (uten armer) |
Definition: skulptur som återger en persons huvud och en del av överkroppen |
|||||
Servodatdieđa:dragning |
|
Definition: lengsel, tiltrekning, mystisk trang eller lyst - kjenne dragning mot noe(n) |
Definition: känslomässig attraktion: känna dragning till ngn |
Definition: the action or power of evoking interest, pleasure, or liking for someone or something. |
||||
Servodatdieđa:flingpaket |
|
Explanation: jf frokostblanding |
Explanation: jfr frukostflingor |
|||||
Ekologiija ja biras:geađgerišša |
Definition: Vuojedahttijn gå gierggeliejmme (smávgærgátjijs) dæjvva bijlav jali bijla åvddåvinndegav |
Definition: sprut av (små) steiner - få steinsprut på frontruta. |
Definition: träff mot vindruta (eller annan bildel) av sten som slungats iväg av däck på annan bil |
|
| |||
Servodatdieđa:homofilje |
|
Definition: som føler seg kjønnslig tiltrukket av personer av samme kjønn, homoseksuell
Eksempel: et homofilt samliv / det sies at én av ti nordmenn er homofil |
Definition: en homosexuell person |
Definition: homofïjle-homofïjlese Elgå dåehkie |
||||
Servodatdieđa:kolsyremaskin |
|
Definition: maskin som tilsetter kullsyre i vann eller annen væske; brusmaskin |
|
|||||
Servodatdieđa:lastamáissat |
|
Definition: ristede maisflak (gjerne spist med melk) |
Definition: litet, lätt, tunt stycke av ngt, spec. av spannmål preparerad på visst sätt |
|
| |||
Servodatdieđa:lesba |
Definition: nissun gut seksuálalattjat gæssu ulmutjijda sæmmi sjierves; homofijlla nissun |
Definition: kvinne som følelsesmessig og/eller seksuelt blir tiltrukket mennesker av samme kjønn; en homofil kvinne |
Definition: En homosexuell kvinna. |
|
Definition: nisson gii dovdá emotionála, erohtalaš ja/dahje seksuála geasuheami iežas soahkabeallái
/////
Nisu, guhte dovdá seksuála ja/dahje emošuvnnalaš geasuhusa nissoniidda. Maiddái muhtun ii-bináralaččat iežaset identifiseren olbmot meroštallet iežaset lesban. |
|
Definition: Homoseksuaalinen nainen.
////
Nainen, joka tuntee seksuaalista ja/tai emotionaalista vetoa naisia kohtaan. Myös jotkut ei-binäärisesti identifioituvat määrittelevät itsensä lesboiksi. [4] | |
Luonddudieđa ja matematihkka:likbent triangel |
Definition: gålmåtjiegak gånnå guokta tjiega ja/jali guokta sijdo li sæmmi stuoraga |
Definition: I en likebeint trekant er to vinkler og/eller to sider like store |
Definition: I en likbent triangel är två vinklar lika stora, och omvänt är triangeln likbent om två vinklar är lika stora. |
|
| |||
Luonddudieđa ja matematihkka:liksidig triangel |
Definition: gålmåtjiegak gånnå divna sijdo li sæmmi made |
Definition: i matematikk, en geometrisk figur som har like lange sider |
Definition: vars samtliga sidor är lika långa om polygon, särsk. triangel |
|
| |||
Juridihkka:luvven |
|
Definition: 1 det å bli fri, uavhengig, kvinnenes frigjøring / seksuell frigjøring
2 om norske forhold: etter frigjøringen etter 1945 |
|
Definition: Holde tilbake fra frigjøring: doallat luvvemis. |
||||
Servodatdieđa:muserende vin |
Explanation: bullarvijnna ~ dåtjårvijnna, bullartjáhtje ~ dåtjårtjáhtje |
Definition: ulike typer vin som skummer, bobler av kullsyre |
Definition: vissa viner som ger ifrån sig små bubblor av kolsyra |
|||||
Servodatdieđa:queer 1 |
|
Definition: som ikke samsvarer med etablerte forestillinger om kjønn, kjønnsidentitet og (hetero- eller homo)seksualitet; skeiv |
Definition: Queer är en politisk och ofta akademisk perspektiv eller tankesätt, där man ifrågasätter samhälleliga normer om kön och sexuell läggning. Queer är även en identitet, där personen inte vill kategorisera sin sexuella läggning eller kön. |
|
Definition: jurddašanmálle dahje oaidnu, mii ii dohkket servodaga norpmaid mat gusket sohkabeliide dahje seksuála sodjui |
|
Definition: poliittinen ja usein akateeminen näkökulma ja alattelumalli, joka kyseenalaistaa yhteiskunnan sukupuoleen ja seksuaaliseen suuntautumiseen liittyviä normeja. Queer on myös identiteetti, jonka myötä ihminen ei halua määrittää omaa seksuaalista suuntautumistaan tai sukupuoltaan. Käsite ei ole neutraali, vaan se voidaan kokea myös loukkaavana. | |
Teknihkka industriija duodji:sadel |
|
Explanation: Variant: sadel |
|
|||||
Servodatdieđa:saltflak |
|
Definition: salt utvunnet av sjøvann, brukt i matlagning. Ofte er krystallene sprø flak som kan knuses med fingrene og strøs over maten |
Definition: salt som utvunnits ur havsvatten jfr. gourmetsalt; havssalt |
|||||
Medisiidna:seaksa |
Definition: sexa birra |
Definition: kjønnsliv; seksualitet |
Definition: 1. det sexuella, sexualliv; sexuell utstråling; samlag: ha sex med ngn. 2. räkneord (talet 6) |
Definition: uáivild eresmuđusijd aašijd ulmuid. Tot puáhtá leđe toimâ, jurduuh tâi tobdoh, moh tovâtteh seksual pyeritile, navdâšem já kihtâšume (ovdâmerkkân jieštuđâttem, kuoskâttâllâm, cummâluššâm, onâččem já njavkkâmseksi). |
Definition: dárkkuha sierralágán áššiid olbmuide. Dat sáhttá leat doaibma, mii buktá seksuála buorredilli, návddašeami ja giktašuvvama (ovdamearkka dihte iešduhtadeami, guoskkahallama, cummástallama, anašeami ja njávkanseaksa), jurdagiid ja dovdduid. |
Definition: tarkoittaa erilaisia asioita ihmisille. Se voi olla seksuaalista mielihyvää, nautintoa ja kiihottumista tuottavaa toimintaa (esimerkiksi itsetyydytystä, koskettelua, suutelemista, yhdyntää ja hyväilyseksiä), ajatuksia ja tunteita. | ||
Servodatdieđa:seavagiella |
Explanation: sevvamgiella - sevvamgiellaj - sevvamgielajs |
|
Definition: uppsättning betydelsebärande gester o.d. med vars hjälp (praktiskt taget) varje tänkbart innehåll kan uttryckas särsk. om de hörselskadades system |
|
More info: mearkkagiella: vrd. symbolspråk. merkkijärjestelmä:teckensystem - signalsystem salakielen - chiffersystem omd. vankien salainen merkkikieli. mearkkagiella sáhttá čujuhit earáge gulahallamii go seavagillii |
|
| |
Servodatdieđa:seksual- |
Explanation: bujkulvis: sexuálaåhpadibme/ seksuálaåhpadibme |
Definition: i sammensatte ord |
Definition: i sammansättningar/ förled sexu·al- |
|||||
Servodatdieđa:seksualitiehtta |
Explanation: Buojkulvis: homosexualitäjtta ~ homoseksualitiehtta, heterosexualitäjtta ~ heteroseksualitiehtta |
Definition: kjønnsliv; kjønnsdrift |
Definition: könsliv |
|||||
Servodatdieđa:seksuála sodju |
|
Definition: (naturlig, driftsbestemt) tilbøyelighet; legning |
Definition: Sexuell läggning handlar om vem en person har sexuellt och/eller emotionellt drag till. Definitionen baserar sig på att definiera både eget och den andras kön. En allmän indelnig är homo-, bi- och heterosexuell läggning. Alla har rätten att definiera eller att låta bli att definiera sin sexuella läggning. Sexuella läggningen hos en person kan ändras under livets lopp en eller flera gånger. |
|
Definition: geasa/ geaidda olmmoš dovdá geasuheami emotionálalaččat ja/dahje erohtalaččat dahje ii dovdda obage dakkáriid |
Definition: Seksuaalisessa suuntautumisessa on kyse siitä, keihin ihminen tuntee seksuaalista ja/tai emotionaalista vetovoimaa. Määrittelyn perustana on sekä oma että vetovoiman kohteen sukupuoli. Yleensä käytetään jaottelua homo-, bi- ja heteroseksuaalisuus. Jokaiselle kuuluu oikeus määritellä tai olla määrittelemättä oma seksuaalinen suuntautumisensa. Se voi myös muuttua oman elinkaaren aikana.
[8] | ||
Servodatdieđa:sex |
Definition: sexa birra |
Definition: kjønnsliv; seksualitet |
Definition: 1. det sexuella, sexualliv; sexuell utstråling; samlag: ha sex med ngn.
2. räkneord (talet 6) |
|||||
Servodatdieđa:sexak |
|
Explanation: 1 (sterkt) seksuelt betonet (tiltrekkende, eggende), 2 seksuelt opptatt, opplagt eller opphisset, 3 MUNTLIG, OM GJENSTAND attraktiv; lekker |
Explanation: Sexuellt tilldragande särsk. om kvinna el. kvinnligt attribut men ibl. äv. om man. Exempel: hon var sexig i sin nya morgonrockhon hade sexiga benen sexig baddräktagentrollen måste spelas av en sexig aktör - ibl. äv. allmänt positivt om (andra) föremål. Exempel: en sexig sportbil |
|||||
Servodatdieđa:sohkabealledovddaheapmi |
|
Definition: Et kjønnsuttrykk er den måten en person gir seg til kjenne på som enten kvinne, mann eller utenfor samfunnets tokjønnsnorm. Selv om de fleste mennesker presenterer seg i et kjønnsuttrykk som blir oppfattet som klart mannlig eller klart kvinnelig, har noen et kjønnsuttrykk som bryter med todelingen mellom mann og kvinne. |
Definition: Könsuttryck är de medel en person använder sig av för att uttrycka sitt kön. Det kan handla om kläder, smink, kroppsspråk, skägg, frisyr, röst, språkbruk med mera. |
Definition: Suhâpele čäittim uáivild jieškote-uvlágán vuovijd, maid mij anneep jieččân kulttuurist mottoom suhâpele uássin. Suhâpele čäittim siskeeld ulmuu puoh tooimâid já lattim, moin sun puáhtá olssis já iärásáid oovdân, et sun lii nissoon, almai tâi miinii eres. Taah vyevih láá ovdâmerkkân pihtâseh já olgohäämi, sárnumvyehi, kejâstuvah já lihâstuvah. Ulmuuh pyehtih jieijâs suhâpele oovdân jo-uv tátulávt tâi tieđehánnáá. |
Definition: vuohki mo olmmoš diđolaččat dahje eahpediđolaččat dovddaha iežas sohkabealleidentitehta, nu ahte birrasat áddejit man sohkabeallái olmmoš gullá; earret eará biktasiiguin, vuoktamálliin, smiŋkkain dahje rumašgielain ///// Sohkabealledovddahemiin oaivvildit earálágan dovddaheami vugiid, mat leat min kultuvrras dihto sohkabeali oassin. Sohkabealledovddaheapmi sisttisdoallá buot oktagasa doaibmama ja láhttema, mainna son dovddaha alccesis ja earáide ahte son lea nisson, almmái dahje mii nu eará. Dát dovddaheami vuogit leat ovdamearkka dihtii gárvodeapmi, eará bajiloaidnu, hállanvuohki ja rumašgiella. Olbmot dovddahit sohkabealis juogo diđolaččat dahje mielavuložiid. |
|
Definition: Sukupuolen ilmaisulla tarkoitetaan erilaisia ilmaisun tapoja, jotka ovat kulttuurissamme sukupuolittuneita. Sukupuolen ilmaisu sisältää kaiken yksilön toiminnan ja käyttäytymisen, jolla hän ilmaisee itselleen ja muille olevansa nainen, mies tai jotain muuta. Näitä ilmaisun tapoja, jotka ovat kulttuurissamme sukupuolittuneita, ovat esimerkiksi vaatetus, muu ulkonäkö, puhetyyli, ilmeet ja eleet. Ihmiset ilmaisevat sukupuoltaan joko tietoisesti tai tiedostamatta.
[9] | |
Servodatdieđa:sohkabealleidentitehta |
|
Definition: en persons indre opplevelse av å være kvinne, mann, både kvinne og mann eller ingen av delene. De fleste identifiserer seg med det kjønnet de ble tilskrevet ved fødsel, men ikke alle. |
Definition: Beskriver den inre upplevelsen av könstillhörlighet och kan vara kvinnlig, mannlig eller ickebinär. Ingen annan kan bestämma vilket kön en annan person har och alla ska ha bestämmanderätt över sin egen könsidentitet. |
|
Definition: olbmo siskkáldas dovdu iežas sohkabealis ///// Sohkabealleidentitehta oaivvilda olbmo iežas siskkáldas áddejumi iežas sohkabealis dahje sohkabealehisvuođas. |
|
Definition: Sukupuoli-identiteetti tarkoittaa ihmisen omaa kokemusta sukupuolestaan tai sukupuolettomuudestaan. | |
Dáidda ja girjjálašvuohta:statue |
|
|
|
|||||
Dáidda ja girjjálašvuohta:statuett |
Definition: unnep statuvva |
|
Definition: liten staty |
|||||
Servodatdieđa:suolagálvvovuobdde |
|
Definition: Særlig i jus person som gjør seg skyldig i heleri |
Definition: person som gjort sig skyldig till häleri |
|||||
Servodatdieđa:suolagálvvovuobddem |
Definition: guoddaluváj riektáj suolagálvvovuobddema diehti |
Definition: Heleri: motta eller skaffe seg eller andre del i utbytte av en straffbar handling
det å hele - stå tiltalt for heleri |
Definition: vidareförsäljning av stulet gods |
|
||||
Servodatdieđa:tjahtasuvrre |
Explanation: tjahtasuvredum tjáhtje, tjahtasuvrrepatråvnnå, tjahtasuvrremasjijnna |
|
|
|||||
Servodatdieđa:tjahtasuvrrepatråvnnå |
|
|
|
|||||
Servodatdieđa:transolmmoš |
|
Definition: Transperson er et begrep som omfatter alle som har en kjønnsidentitet som skiller seg fra det kjønnet de ble tildelt ved fødselen. Transperson er et paraplybegrep og omfatter både de som identifiserer seg som det motsatte kjønn (transkvinner/transmenn) og de som føler seg som verken menn eller kvinner. |
Definition: Transpersoner är ett samlingsbegrepp som används allmänt för alla slags könsidentitet eller könsuttryck som ibland eller alltid skiljer sig från de förväntningar som gäller det kön man ursprungligen kategoriserats i. Som transpersoner räknas bland annat transvestiter, ickebinära, transgender och transkönade |
|
Definition: badjedoaba mainna meroštallá buohkaid geaid sohkabealleidentitehta dahje sohkabealledovddaheapmi muhtimin dahje álot earrána dan sohkabealis masa sii riegádeamis leat registrerejuvvon. |
|
Definition: Transihminen on yleiskäsite, jolla usein kuvataan kaikkia, joiden sukupuoli-identiteetti tai sukupuolen ilmaisu joskus tai aina eroaa odotuksista sille sukupuolelle, johon heidät syntymähetkellä määriteltiin. Transihmisiin luetaan kuuluvan transvestiitit, muunsukupuoliset/transgenderit ja transsukupuoliset. Yksilö, joka voi kokea olevansa muuta kuin cis, ei välttämättä määritä itseään transihmiseksi.
[13] | |
Servodatdieđa:transseksuell |
|
Definition: En person som identifiserer seg som transseksuell oppfatter å ha en kjønnsidentitet som ikke samsvarer med det kjønn vedkommende er tilskrevet ved fødsel basert på ytre genitalier. |
|
|||||
Medisiidna:transsohkabeallevuohta |
|
|
|
Definition: Transsuhâpiäláág ulmuu suhâpeli-identitet ij västid suu šoddâmist miäruštâllum suhâpele. Olmooš tobdá suhâpeliruossâriijdo šoddâmist miäruštâllum suhâpele kuáttá. Transsuhâpiäláág ulmuu suhâpeli-identitet lii táválumosávt almai tâi nissoon, mut tot puáhtá leđe meid ovdâmerkkân eressuhâpiäláág. Transsuhâpiäláág ulmust sáttá leđe tárbu talhâstieđâlii suhâpele tiivoodmân já/tâi suhâpele juridisii naanoodmân. (Seta, sateenkaarisanasto 2022) ///// lii koččâmâš suhâpele feerimist tienuuvt, et šoddâmmuddoost miäruštâllum suhâpeeli ij oro uápisin. Transsuhâpiälásii ulmuu suhâpeli-identitet puáhtá leđe almai, nissoon teikkâ maidnii muide. (Väestöliittö, seksuaalisuuden sanakirja) |
Definition: olmmoš gii dovdá iežas iežá sohkabeallin go masa riegádeamis lea registrerejuvvon. ///// Transsohkabealat olbmo sohkabealleidentitehta ii dávis sutnje riegádeamis meroštallon sohkabeali. Olmmoš vásiha sohkabealleruossalasvuođa riegádeamis meroštallon sohkabeallái. Transsohkabealat olbmo sohkabealleidentitehta lea dávjá almmái dahje nisu, muhto dat sáhttá leat maiddái ovdamearkan earásohkabealat. Transsohkabealat olbmos sáhttá leat dárbu medisiinnalaš sohkabeali divvumii ja/dahje sohkabeali juridihkalaš nannemii. |
|
Definition: Transsukupuolisen ihmisen kokemus omasta sukupuolestaan ei vastaa hänen syntymässä määriteltyä sukupuoltaan. Transsukupuolisen henkilön sukupuoli-identiteetti voi olla mies, nainen ja/tai jotain muuta. ///// Transsukupuolinen ihminen voi korjauttaa kehoaan vastaamaan kokemaansa sukupuolta. Transsukupuoliselle on tärkeää, että hänet kohdataan oikeassa sukupuolessaan, minkä vuoksi sukupuolen korjauksen sosiaaliset ja juridiset ulottuvuudet ovat myös tärkeitä. [14] ///// Transsukupuolinen henkilö kokee olevansa eri sukupuolta kuin mikä hänen biologinen sukupuolensa on. Osa transsukupuolisista henkilöistä haluaa korjata kehonsa kirurgisesti ja/tai hormonaalisesti.
Collection:mielladearvvašvuođasánádat - miõltiõrvâsvuõttsannõs - mielâtiervâsvuođâsánádâh | |
Servodatdieđa:ulmusjoasestibme |
|
Definition: organisert handel med omsetning av mennesker i den hensikt å utnytte dem. |
Definition: handel med människor som vara jfr slavhandel, trafficking. |
|||||
Dihtorteknologiija ja diehtoteknihkka:čuokkisčoahkku |
|
Definition: (resolution) |
Definition: optisk återgivning av detaljer på bildskärm, fotografisk bild m.m. "objektivet har dålig upplösning i sina ytterkanter" |
|
Definition: emulsio |